De arbeidsrechtelijke omkeringsregel bij werkgeversaansprakelijkheid
In een recente blog zijn wij ingegaan op de vraag wanneer een werkgever aansprakelijk is voor schade wegens een beroepsziekte van een werknemer. Onze conclusie is dat rechters terughoudend zijn met het toewijzen van beroepsziekteclaims. Werkgevers zijn anders gesteld niet snel aansprakelijk voor schade van werknemers ten gevolge van beroepsziektes. Dat wil echter niet zeggen dat werkgevers nooit aansprakelijk zijn. Als de werknemer de in die blog genoemde link kan leggen en de werkgever niet of onvoldoende aan de zorgplicht heeft voldaan, dan ligt (een hoge) aansprakelijkheid wel degelijk op de loer.
Bewijsproblemen werknemers
Ook hebben wij beschreven dat werknemers vaak tegen bewijsproblemen aanlopen. Problemen kunnen met name ontstaan als niet duidelijk is wie of wat de schade precies heeft veroorzaakt of in welke mate daaraan is bijgedragen. Is de schade bijvoorbeeld ontstaan door het werken met giftige stoffen bij de werkgever of door het vele roken door de werknemer? Met name werknemers met een multicausale ziekte lopen tegen dergelijke bewijsproblemen aan. En het is op grond van artikel 7:658 lid 2 BW aan de werknemer om te stellen en zo nodig te bewijzen dat hij schade heeft geleden in de uitoefening van zijn werkzaamheden. Het causaal verband tussen werk en schade moet dus door de werknemer bewezen worden.
De arbeidsrechtelijke omkeringsregel bij werkgeversaansprakelijkheid
In situaties van bewijsproblemen kan de rechter werknemers echter tegemoetkomen als zij een beroep doen – bijvoorbeeld – op de arbeidsrechtelijke omkeringsregel. Deze omkeringsregel helpt de werknemer bij het leveren van bewijs van het causaal verband tussen werk en schade. De arbeidsrechtelijke omkeringsregel houdt in dat wanneer een werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden is blootgesteld aan voor de gezondheid gevaarlijke omstandigheden en schade aan zijn gezondheid heeft opgelopen, dat het door de werknemer te bewijzen causaal verband tussen de werkzaamheden bij de werkgever en de schade in beginsel wordt aangenomen, tenzij de werkgever bewijst dat hij die maatregelen heeft getroffen die redelijkerwijs nodig waren om de schade te voorkomen.
Wat moet de werknemer stellen?
De werknemer moet stellen en zo nodig bewijzen dat hij werkzaamheden heeft verricht onder omstandigheden die schadelijk kunnen zijn geweest voor zijn gezondheid en dat de gezondheidsklachten (die er dus echt zijn) hierdoor veroorzaakt kunnen zijn. De Hoge Raad heeft in meerdere arresten verduidelijkt dat er wel een ‘echt’ vermoeden is dat de gezondheidsschade is veroorzaakt door de uitoefening van de werkzaamheden. Van een dergelijk vermoeden is geen sprake als het oorzakelijk verband te onzeker of te onbepaald is. In een arrest van 11 december 2020 werd het oordeel van het hof bevestigd dat een beroep op de omkeringsregel niet opging aangezien het verband tussen de gezondheidsschade en de arbeidsomstandigheden te onzeker en te onbepaald was (er was een kans van 14-32%).
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHSHE:2019:780
Als het verband tussen de schade en het werk te onzeker of te onbepaald is, dan gelden de normale bewijsregels en moet de werknemer bewijs leveren dat zijn gezondheidsschade is veroorzaakt door het werk bij zijn (ex) werkgever. Dat blijkt in de praktijk enorm lastig.
Voldoet de werknemer wél aan de voorwaarden, dan drukt de arbeidsrechtelijke omkeringsregel dus het vermoeden uit dat de schade is veroorzaakt door de werkomstandigheden bij de werkgever. Dan staat de werkgever ‘achter’ en is hij aan zet.
Weerlegbaar vermoeden voor de werkgever
Het gaat hier om een zogenoemd weerlegbaar vermoeden. De werkgever kan dit vermoeden weerleggen door het vermoeden te ontzenuwen. Het gaat dus niet om een omkering van de bewijslast. Zie hiervoor het arrest van de Hoge Raad van 6 juni 2013.
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:HR:2013:BZ1721
De werkgever kan proberen aan te tonen dat hij wel voldoende maatregelen heeft getroffen om de schade te voorkomen. De werkgever hoeft niet te bewijzen dat de schade niet door de werkomstandigheden zijn veroorzaakt, maar hij kan volstaan met het ontzenuwen van het vermoeden. Wellicht heeft de werkgever wel degelijk aan zijn wettelijke zorgplicht voldaan en een voldoende veilige werkomgeving gecreëerd.
De arbeidsrechtelijke omkeringsregel bij werkgeversaansprakelijkheid en de Hoge Raad
De Hoge Raad is vrij streng bij de toepassing van de arbeidsrechtelijke omkeringsregel en rechters zijn in het algemeen terughoudend bij het toewijzen van beroepsziekteclaims. Mocht een werknemer van u een beroep doen op artikel 7:658 lid 2 BW en/of op de omkeringsregel, dan is het ondanks deze strenge toets uiteraard zaak dit heel serieus te nemen en juridisch advies in te winnen.
Juridisch advies arbeidsrecht
Wij zijn graag bereid u als werkgever te adviseren. Neem eens contact met ons op!
