Een boetebeding is een bepaling in een overeenkomst op grond waarvan een partij die tekortschiet in de nakoming van een (contractuele) verplichting uit de overeenkomst, een boete verschuldigd is aan de andere partij. Boetebedingen kunnen in verschillende overeenkomsten voorkomen. Denk aan een arbeidsovereenkomst, commerciële overeenkomst of een huurovereenkomst. Boetebedingen staan in het commerciële verkeer ook vaak in algemene voorwaarden. In de praktijk worden regelmatig onduidelijke en onjuiste boetebedingen geformuleerd met vervelende gevolgen van dien. Welke eisen gelden er? Lees vooral verder.
Het boetebeding en de wet
In artikel 6:91 BW wordt het boetebeding benoemd. Een boetebeding wordt daar gedefinieerd als een:
‘beding waarbij is bepaald dat de schuldenaar, indien hij in de nakoming van zijn verbintenis tekortschiet, gehouden is een geldsom of een andere prestatie te voldoen, ongeacht of zulks strekt tot vergoeding van schade of enkel tot aansporing om tot nakoming over te gaan’.
Dit artikel merkt als boetebeding dus aan ieder beding dat de schuldenaar die tekortschiet in de nakoming van zijn verbintenis verplicht tot betaling van een geldsom of tot voldoening van een andere prestatie. In de praktijk wordt doorgaans een geldsom bepaald maar dat is strikt genomen dus niet nodig. Een andere prestatie mag immers ook.
Het boetebeding komt regelmatig voor in commerciële contracten, maar ook in arbeidsovereenkomsten. Denk aan een boetebepaling gekoppeld aan een concurrentie- of relatie of geheimhoudingsbeding. Het ‘fijne’ aan een boetebeding is dat je bij een aantoonbare overtreding daarvan, het boetebedrag kunt vorderen. Bij het vorderen van schadevergoeding dien je deugdelijk te onderbouwen dat je vanwege die overtreding schade lijdt én wat de hoogte van die schade is. En dat blijkt in de praktijk vaak helemaal niet zo makkelijk te zijn. Bovendien geeft de boete een prikkel tot nakoming.
Boete en schadevergoeding?
In artikel 6:92 BW is bepaald dat de schuldeiser geen nakoming kan worden van zowel het boetebeding als van de verbintenis waaraan het boetebeding is verbonden. De boete treedt dus in plaats van een schadevergoeding. Deze bepaling is echter van aanvullend recht, dus partijen kunnen hiervan afwijken in de door hun gesloten overeenkomst. Het is zaak om zo’n afwijking goed te beschrijven en in de praktijk gaat dat regelmatig verkeerd.
In een zaak uit december 2023 vond de rechtbank een boetebeding onvoldoende duidelijk geformuleerd en werd het beding daarom in het voordeel van de schuldenaar (en dus in het nadeel van de schuldeiser) uitgelegd. Er werd naast de boete ook schadevergoeding gevorderd maar de vraag was of deze afwijking van de wet (zie hiervoor) deugdelijk en voldoende duidelijk was geformuleerd. De rechtbank overwoog:
Het boetebeding luidt als volgt:
“Koper en verkoper komen overeen dat indien één der partijen zijn verplichting voortvloeiende uit hoofde van de koopovereenkomst slechts gedeeltelijk of niet nakomt, hij aan de wederpartij een boete verbeurd van minimaal 10% van de koopsom, onverminderd het recht van deze partij om nakoming, ontbinding, dan wel schadevergoeding te vorderen.”
Partijen verschillen dus van mening over de reikwijdte van het boetebeding. Dat is een kwestie van uitleg. Bij de uitleg van een overeenkomst komt het aan op wat partijen over en weer hebben verklaard en over en weer redelijkerwijs uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben mogen afleiden (de zogenaamde Haviltexmaatstaf). Daarbij komt het aan op alle omstandigheden van het geval, gewaardeerd naar hetgeen de maatstaven van redelijkheid en billijkheid meebrengen. Ook gedragingen van partijen na het sluiten van de overeenkomst kunnen van belang zijn voor de aan de overeenkomst te geven uitleg.
De rechtbank vond het boetebeding onvoldoende duidelijk met betrekking tot het recht op schadevergoeding niet en wees de vordering tot schadevergoeding af. Opletten geblazen dus! Lees hier de uitspraak:
https://uitspraken.rechtspraak.nl/details?id=ECLI:NL:RBMNE:2023:7452
Wil je recht hebben op eventuele schadevergoeding naast de contractuele boete? Zorg ervoor dat je dit duidelijk in de overeenkomst formuleert.
Vereisten voor vorderen boete
Voor het vorderen van nakoming van het boetebeding is naast een toerekenbare tekortkoming een aanmaning of ingebrekestelling vereist (artikel 6:93 BW), althans als nakoming van de hoofdverbintenis niet blijvend onmogelijk is en geen van de gevallen bedoeld in de artikelen 6:82 en 6:83 zich voordoet. Is er wel blijvende onmogelijkheid, dan is de boete verschuldigd zonder nadere aanmaning. Vereist is dus ook dat sprake is van een toerekenbare tekortkoming, ofwel wanprestatie. Indien sprake is van een overmacht situatie, dan is de boete dus niet opeisbaar. Hierbij geldt dat partijen in hun overeenkomst kunnen bedingen dat de boete ook opeisbaar is bij overmacht (niet toerekenbare tekortkoming).
In veel situaties zal de schuldeiser dus eerst een aanmaning/ingebrekestelling moeten sturen alvorens de boete opeisbaar is.
Boetebeding in algemene voorwaarden
Met grote regelmaat worden boetebedingen opgenomen in algemene voorwaarden. Dat is juridisch bezien gewoon mogelijk en toegestaan. Met name richting consumenten moet echter bedacht worden Het Burgerlijk Wetboek bepaalt aan de hand van bepaalde lijsten (de zogenoemde zwarte en grijze lijst) of een beding in algemene voorwaarden onredelijk bezwarend is of vermoed onredelijk bezwarend te zijn. Op basis daarvan heeft de consument de mogelijkheid om een zo’n beding te vernietigen. Bovendien is er een Europese richtlijn (93/13/EG) die over dit onderwerp gaat. Rechters dienen zelfs ambtshalve (zonder dat er een beroep op wordt gedaan) te toetsen of het boetebeding onredelijk is.
Wil je er zeker(der) van zijn dat de boete standhoudt? Neem het beding dan in de overeenkomst op.
Matiging van de boete
Reeds in 2019 schreef Daniel een interessant artikel over matiging (verlaging) van boetes. Hier won hij zelfs een erkende prijs voor! Lees de blog hieronder:
https://www.legal8.nl/matiging-boete-bij-schending-concurrentiebeding/
Kort en goed: matiging is niet zomaar aan de orde. Sterker nog: matiging is alleen aan de orde als het om een buitensporige situatie gaat. Er moet dus wel echt iets aan de hand zijn wil de rechter een contractuele boete matigen.
Vragen over een boetebeding? Neem vooral eens contact op!
Legal8
