Greenwashing is je als bedrijf duurzamer (groener) voordoen dan je eigenlijk bent. Dit is natuurlijk niet de bedoeling en kan zelfs tot aansprakelijkheid en schadevergoeding (alsmede boetes) leiden. Ook komt er een Europese Richtlijn aan tegen greenwashing en misleidende productinformatie. Lees vooral verder over dit interessante onderwerp en waarom het voor jouw onderneming belangrijk is.
Wat is greenwashing?
Zoals hiervoor al kort is benoemd, is Greenwashing je als bedrijf duurzamer (groener of meer maatschappelijk verantwoord) voordoen dan je in de praktijk echt bent. Duurzaam ondernemen is de laatste tijd enorm ‘hot’. Veel bedrijven doen het natuurlijk goed, maar er zijn ook voorbeelden van bedrijven die weliswaar melden dat ze enorm groen bezig zijn, maar in de praktijk blijkt dat helemaal niet het geval te zijn. Denk aan het aanprijzen van hun producten of onderneming als zodanig als “milieuvriendelijk of CO2 neutraal”. Een mooie marketingtruc dus maar ook greenwashing als dat in de praktijk niet het geval blijkt te zijn. Soms doet een bedrijf het niet bewust, maar heeft het te snel een claim eruit gegooid of hier en daar een zinnetje verkeerd verwoord. Hoe dan ook is het dan te kwalificeren als greenwashing.
Sommige bedrijven doet het ‘echt’ fout en prijzen hun onderneming en producten aan als heel groen, terwijl ze hardnekkig doorgaan met vervuilende activiteiten. Maar er zijn ook bedrijven die hun producten wellicht ietsjes te groen aanprijzen, terwijl ze helemaal niet zo vervuilend bezig zijn.
Is greenwashing wettelijk verboden?
Zeker weten. Greenwashing kan gezien worden als misleidende reclame of oneerlijke handelspraktijken en dat is al geruime tijd verboden in Nederland. Ook kan het kwalificeren als een onrechtmatige daad of kan een wederpartij zich beroepen op het leerstuk van de dwaling (of bedrog). Als er een contractuele basis tussen partijen is, kan ook aansprakelijkheid uit hoofde van het contract volgen (wanprestatie, schadevergoeding en wellicht een contractuele boete).
Europese richtlijn greenwashing
Op 17 januari jl. heeft het Europees Parlement een richtlijn aangenomen tegen greenwashing en misleidende productinformatie. Met een grote meerderheid van 593 stemmen voor, 21 tegen en 14 onthoudingen is deze richtlijn ontworpen om consumenten te beschermen tegen misleidende marketingpraktijken. Daarnaast dient dit hen te helpen bij het nemen van weloverwogen aankoopbeslissingen. Het duurt nog even voordat dit een echte ‘wet’ is, maar ook nu al geldt dat greenwashing verboden is. De richtlijn is te lezen via:
https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2024-0018_EN.html
Hoe gaan rechters en toezichthouders om met greenwashing?
Er zijn nog geen honderden zaken over dit onderwerp, maar wel een aantal interessante. Het (ons) bekendste voorbeeld van greenwashing is de Shell-zaak. Shell is in verschillende landen op de vingers getikt door toezichthouders op het gebied van reclame. Shell voerde een gelikte reclamecampagne waarin Shell de uitdrukking ‘schonere energie’ gebruikte. De toezichthouder in het VK gaf aan dat Shell hierdoor voorbijging aan het feit dat de overgrote meerderheid van de activiteiten van Shell ziet op olie en gas. In NL had Shell een reclamecampagne waarin de indruk werd gewekt dat Shell via Gas-To-Liquid (ofwel GTL) bij zou dragen aan het milieu en aan duurzame energie. Dit zou een schoner alternatief zijn voor diesel dat ‘leidt tot verbetering van de luchtkwaliteit’. Het College van Beroep oordeelde dat hier sprake was van misleiding door Shell, omdat GTL over het geheel genomen niet kan worden beschouwd als een brandstof die wezenlijk schoner is dan diesel. Het College heeft Shell bevolen niet meer op zo’n wijze reclame te maken. Ook onlangs oordeelde het College van Beroep tegen Shell dat een duurzaamheidscampagne misleidend is. Zie:
https://www.duurzaam-ondernemen.nl/rcc-oordeelt-duurzaamheidscampagne-shell-misleidend/
De verwachting is dat dit soort uitspraken vaker zullen voorkomen en dat ook civiele claims zullen volgen (en toegewezen gaan worden). Bovendien doet de ACM onderzoek naar greenwashing en kunnen er boetes uitgedeeld worden. De ACM heeft een zogenoemde leidraad duurzaamheidclaims gepubliceerd die voor veel bedrijven handig is:
https://www.acm.nl/nl/publicaties/leidraad-duurzaamheidsclaims
Bestuurdersaansprakelijkheid en greenwashing?
Lopen alleen ondernemingen risico of ook hun bestuurders bij het doen van valse claims? Bestuurders zijn de belangrijkste besluitvormers van een onderneming en algemeen wordt aangenomen dat bestuurders niet alleen moeten handelen in het belang van de onderneming, maar ook in het belang van het milieu. Bestuurders van alle ondernemingen moeten dus (in bepaalde mate) rekening houden met ESG-risico’s en dus ook met het onderwerp greenwashing. Als de bestuurders een persoonlijk ernstig verwijt kan worden gemaakt, dan kan de bestuurder persoonlijk aansprakelijk zijn voor schade.
Milieuschade verhalen op een bestuurder is echter niet zo makkelijk. Zo moet er bijvoorbeeld een causaal verband gelegd worden tussen de milieuschade en de specifieke onrechtmatige daad van die bestuurder en dat is in de praktijk niet zomaar even gedaan. Maar uitgesloten is het evenmin.
Gebruik feiten die actueel zijn
Greenwashing is dus verboden en pas op met duurzaamheidsclaims die niet juist of verouderd zijn. Maar je product aanprijzen is natuurlijk prima en ook met duurzame uitingen, zolang die uitingen duidelijk zijn en berusten op feiten die bovendien actueel zijn. Baseer je dus niet enkel op groene feiten van vijf of tien jaar geleden, maar doe een nieuw onderzoek waarop je je enige tijd kunt baseren. En houd er rekening mee dat aansprakelijkheid op de loer ligt en je voorzichtig met dit onderwerp (en breder met ESG) dient om te gaan.
