Bitcoin
Beslag leggen op crypto zoals Bitcoin. Is dat mogelijk en zo ja ‘hoe’?
Inmiddels zijn we allemaal wel min of meer bekend met cryptovaluta zoals Bitcoin of Ethereum. Volgens onderzoek van de AFM was medio 2021 ongeveer 1,2 miljoen Nederlanders in het bezit van crypto en dat zal vermoedelijk alleen maar verder toenemen. Cryptovaluta of kort gezegd crypto is een soort digitale munteenheid die wordt gebruikt als alternatief geldsysteem voor de reguliere geldsoorten. De bekendste crypto ter wereld is de Bitcoin.
Juridische status crypto
Het is vooralsnog lastig om crypto juridisch te duiden en in hoeverre crypto daadwerkelijk als geld kwalificeert, is omstreden. In Nederland hebben crypto (vooralsnog) niet de juridische status van wettelijk betaalmiddel. Interessant feitje is dat het Centraal-Amerikaanse land El Salvador sinds september 2021 het eerste land ter wereld is dat Bitcoin als wettig betaalmiddel heeft ingevoerd. Dat crypto in Nederland niet als wettelijk betaalmiddel geldt, betekent niet dat je er niet mee kunt betalen. Dat kan wel degelijk en verschillende ondernemers bieden deze betaaloptie ook aan. Zie ook een interessante blog van de KvK over dit interessante onderwerp:
Beslag leggen op crypto?
Maar stel je eens voor dat je een schuldeiser bent en jouw schuldenaar heeft een zogenoemde crypto wallet (een digitale portemonnee) met daarin crypto zoals Bitcoin. Jouw schuldenaar gaat niet tot betaling over of levert niet wat hij beloofd heeft. Kun je je als schuldeiser verhalen op deze wallet van de schuldenaar bijvoorbeeld door daarop beslag te leggen? En als dat mogelijk is, hoe gaat dat in zijn werk?
Het voorgaande speelde in een zaak waarin een schuldeiser voor tonnen euro’s bestellingen had geplaatst op een webshop en die bestellingen had afgerekend. De schuldeiser heeft zijn bestellingen helaas niet ontvangen. De schuldeiser zag op de website van de schuldenaar een mogelijkheid tot betaling in cryptovaluta via Coinbase. Coinbase is een digitaal handelsplatform waar je kunt handelen in crypto. Klaarblijkelijk had deze onderneming een eigen account waarop betalingen van klanten in crypto binnenkwamen. De schuldeiser besloot beslag te leggen op de inhoud van de crypto wallet.
Beslag leggen: verlof nodig
Voor conservatoir beslag (ook wel bewarend beslag genoemd) is toestemming van de rechtbank nodig. Een advocaat moet toestemming vragen door het indienen van een verzoekschrift waarvan de schuldenaar overigens niet op de hoogte is. Op die manier blijft er een verrassingseffect en wordt voorkomen dat de schuldenaar er op beslaglegging voorsorteert. Zie overigens het volgende artikel over het verschil tussen conservatoir en executoriaal beslag. Legal8.
Nadat verlof is gekregen kan beslag gelegd worden onder de eigenaar van de crypto wallet en (waarschijnlijk ook) het digitale platform zoals Coinbase. Alhoewel het dus mogelijk is om beslag te leggen op crypto (althans onder de eigenaar/of het digitale platform), blijkt het in de praktijk niet zo gemakkelijk te zijn. Zo moet de digitale sleutel van de wallet bemachtigd worden en zal de deurwaarder als bewaarder van de crypto moeten optreden met een eigen crypto wallet (dit moet je vorderen in het verzoekschrift).
Het is in Nederland betrekkelijk eenvoudig om conservatoir beslag te leggen. De keerzijde van het feit dat de rechtbank redelijk snel beslagverlof verleen, is dat de beslaglegger aansprakelijk is voor schade veroorzaakt door een onterecht gelegd beslag (zie later in deze blog).
Dwangsom bij beslaglegging
Het is verstandig eveneens te verzoeken om een dwangsom voor iedere dag dat de schuldenaar geen toegang geeft tot het account en/of voor elke dag dat de schuldenaar niet meewerkt aan het overzetten van de crypto naar de crypto wallet van de deurwaarder.
Mogelijk om beslag te leggen op crypto, maar…
Het is mogelijk om beslag te leggen op crypto of beter gezegd onder de eigenaar van de crypto en/of onder het digitale platform. Maar wees je ervan bewust dat het op dit moment niet zo gemakkelijk is én dat crypto aanzienlijke koerswisselingen kennen (‘volatiliteit’). Als het beslag onterecht is gelegd, dan kan dat tot gevolg hebben dat de beslaglegger (de schuldeiser) aansprakelijk gehouden wordt voor een eventuele waardevermindering van de crypto. Dan moet de beslagene nog wel aan kunnen tonen dat hij of zij de crypto tijdens het beslag voor een hogere waarde zou hebben willen verkopen.
Onrechtmatig handelen bij onterecht beslag
Maar het uitgangspunt is dat de beslaglegger verantwoordelijk is voor zijn eigen handelen. Blijkt het beslag achteraf onterecht te zijn gelegd, dan heeft de beslaglegger in beginsel onrechtmatig gehandeld (art. 6:162 BW) en kan de beslaglegger aansprakelijk gehouden worden voor de geleden schade. En deze schadevergoeding kan in een voorliggend geval omvangrijk zijn. In sommige situaties kan, bijvoorbeeld bij een bankbeslag, de continuïteit van de onderneming in gevaar komen met allerlei schades tot gevolg.
Dus: bezint eer ge begint!
Legal8
