Zoals wij eerder hebben geblogd, is er op dit moment geen specifieke wettelijke regeling voor aansprakelijkheid van bestuurders op het gebied van milieu en ESG. Dat betekent echter niet dat bestuurders de aansprakelijkheidsdans altijd ontspringen in kwesties met betrekking tot het milieu. Naast de onderneming zelf kunnen bestuurders wel degelijk aansprakelijk zijn voor schade ingeval van overtreding van milieuwetgeving en de daaraan te stellen en gestelde eisen op het gebied van ESG. Bestuurders dienen ESG en andere milieuwetgeving in toenemende mate heel serieus te nemen en actie te ondernemen in hun onderneming maar bij het ondernemen ook steeds meer rekening te houden met allerlei milieueisen.
Klimaatwetgeving anno 2023
Duurzaam ondernemen is, zoals wij eerder hebben geblogd, een enorm hot topic. Als gevolg van de ontwikkelingen binnen de Europese wetgeving zijn duurzaamheid en ondernemen niet meer van elkaar te scheiden. De impact van ESG en de daaraan gerelateerde regelgeving zal enorm zijn nu er zowel vanuit Nederland als vanuit Europa een groot aantal voorstellen op tafel ligt en er zelfs al ESG-regelgeving in werking is getreden, zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR).
De CSRD verplicht vanaf komend jaar steeds meer ondernemingen te rapporteren over de impact van hun activiteiten op mens en milieu. De SFDR heeft betrekking op informatieverstrekking over duurzaamheid in de financiële sector en beoogt het informeren over de effecten op duurzaamheid en het stimuleren van ‘groenere’ beslissingen van eindbeleggers en van financiële marktpartijen. Daarnaast zijn grote slagen gemaakt met de vaststelling van de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD). Deze richtlijn verplicht het toepassen van gepaste zorgvuldigheid (ofwel due diligence) voor bepaalde – grote – ondernemingen. Deze ondernemingen dienen risico’s voor mens en milieu in hun ketens in kaart te brengen, deze risico’s zo mogelijke te voorkomen, aan te pakken of te stoppen en hierover te communiceren. Ook moeten bedrijven, waar nodig, zorgen voor, of meewerken aan, herstelmaatregelen.
Zie voor meer info bijvoorbeeld: https://ondernemersplein.kvk.nl/grote-bedrijven-moeten-rapporteren-over-duurzaamheid/
Aansprakelijkheid voor ESG en milieuschade
Zoals wij in onze blog van 17 april jl. hebben gesteld, dienen niet alleen grote ondernemingen maar ook het MKB zich ervan bewust zijn dat hun handelen op het gebied van ESG en duurzaamheid tot (civiele, private) aansprakelijkheid kan leiden. Er worden in toenemende mate rechtszaken gestart tegen ondernemingen vanwege milieu- en mensenrechtenschendingen. ESG-gerelateerde vorderingen (ESG staat voor Environment, Social en Governance[1].) die rechtzoekenden tegen ondernemingen kunnen instellen, zullen in de meeste gevallen gebaseerd zijn op aansprakelijkheid vanwege onrechtmatig gedrag c.q. onrechtmatig handelen of nalaten. Normaliter wordt de onderneming als geheel, dus als rechtspersoon, aangesproken. Vorderingen tegen de onderneming worden gebaseerd op grond van de onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW). Dit gebeurde bijvoorbeeld ook in de bekende Urgenda-zaak tegen de Nederlandse Staat.[2] Als onrechtmatige daad kan worden aangemerkt een inbreuk op een recht of een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. In het Milieudefensievonnis uit 2021 heeft de rechtbank geoordeeld dat op Shell een bepaalde ongeschreven norm rust.[3] Deze ongeschreven zorgvuldigheidsnorm houdt in dat op Shell een verplichting rust om de CO2-uitstoot van de Shell-groep en diens toeleveranciers en afnemers te reduceren. De rechtbank heeft overwogen dat deze ongeschreven norm geldt voor alle bedrijven ongeacht hun omvang of sector, maar hierbij moet opgemerkt worden dat de gestelde norm op dit moment nog niet uitgekristalliseerd is. Maar dat bedrijven aansprakelijk kunnen zijn op grond van de wet, is duidelijk.
Steeds vaker zien we dat private bedrijven maar ook bestuurders aansprakelijk gesteld worden voor allerlei schade met betrekking tot het milieu. Zo is bijvoorbeeld Chemours aansprakelijk voor milieuschade zo oordeelde de rechter eerder deze maand. Niet uitgesloten is dat ook (voormalig) bestuurders aansprakelijk kunnen zijn voor milieuschade.
Bestuurdersaansprakelijkheid
Deze aansprakelijkheid kan dus verschuiven naar bestuurders van ondernemingen. Bestuurders zijn de belangrijkste besluitvormers van een onderneming en algemeen wordt aangenomen dat bestuurders niet alleen moeten handelen in het belang van de onderneming, maar ook in het belang van het milieu. Bestuurders van alle ondernemingen moeten dus (in bepaalde mate) rekening houden met ESG-risico’s. Als de bestuurders een persoonlijk ernstig verwijt kan worden gemaakt, dan kan de bestuurder persoonlijk aansprakelijk zijn voor schade.[4] Milieuschade verhalen op een bestuurder is echter niet zo gemakkelijk te bewerkstelligen. Zo moet er bijvoorbeeld een causaal verband gelegd worden tussen de milieuschade en de specifieke onrechtmatige daad van die bestuurder.
Op dit moment is er dus nog geen wettelijke zorgplicht voor bestuurders op het gebied van ESG. Maar zoals hiervoor al is benoemd, kunnen rechters ESG in belangrijke mate gebruiken bij de invulling van de taakuitoefening van de bestuurder in kwestie. Heeft de bestuurder geen of onvoldoende rekening gehouden met het milieu, dan kan hij of zij dus wel degelijk aansprakelijk gehouden worden ook al ligt de lat voor aansprakelijkheid hoog. Bestuurders dienen ESG op zijn minst heel serieus te nemen.
Ga als onderneming (ook de kleinere MKB-ondernemingen) dus aan de slag met ESG-beleid en wacht de wetgeving en de rechtspraak niet af.
Legal8
