De statutair directeur is een term die niet met zoveel woorden in de wet is opgenomen. Van een statutair directeur is sprake als iemand door het bevoegde orgaan, meestal de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA), is benoemd tot statutair directeur (ook wel bestuurder) van de onderneming. Een benoemingsbesluit is beslissend voor het ontstaan van het bestuurderschap als statutair directeur: er is een geldig besluit van de AVA voor nodig. De statutair directeur is de wettelijke vertegenwoordiger van de onderneming. Hij of zij dient zich bij de vervulling van de taak te richten naar het belang van de onderneming. Er zijn verschillende ‘soorten’ directeuren en de positie van die directeuren verschilt, óók met betrekking tot ontslag. Lees vooral verder over het ontslag van een statutair directeur en een recente uitspraak daarover waarin een hoge billijke vergoeding is toegekend!
Statutair directeur?
Je bent statutair directeur als je door de aandeelhouders (of soms de raad van commissarissen) van de B.V. of N.V. waar je werkzaam bent, als bestuurder bent benoemd. Als geen sprake is (geweest) van een aandeelhoudersbesluit ben je dus geen statutair directeur maar waarschijnlijk een ‘gewoon’ (titulair) directeur. Die laatste is een gewone werknemer met een hoge functie. De titel van managing director, CEO, president, bestuurder of directeur zegt nog niet of je ook statutair directeur bent. Als statutair directeur heb je twee ‘petten op’: een vennootschapsrechtelijke en een arbeidsrechtelijke pet. Juist dit feit maakt het een lastig onderwerp: zowel het ondernemingsrecht als het arbeidsrecht is van toepassing.
Bijzondere rechtspositie van de statutair directeur: geen ontslagbescherming
De statutair directeur heeft in het arbeidsrecht een bijzondere rechtspositie. In tegenstelling tot gewone werknemers geniet een statutair directeur geen preventieve ontslagbescherming. De werkgever heeft dus geen toestemming van het UWV of de kantonrechter nodig en zodoende mist de statutair directeur arbeidsrechtelijke ontslagbescherming. Daarnaast heeft de statutair directeur jegens de vennootschap en haar aandeelhouders een bijzondere zorgplicht die kan leiden tot persoonlijke aansprakelijkheid. Een bijzondere positie dus met veel verantwoordelijkheden en weinig arbeidsrechtelijke bescherming. Het is voor de werkgever maar ook voor de directeur zelf belangrijk om te weten of hij of zij wel of geen statutair directeur is.
Ontslag statutair directeur: AVA
Op grond van de wet kan een statutair directeur te allen tijde worden ontslagen door het orgaan dat bevoegd is tot de benoeming van een statutair directeur. In de meeste gevallen is dit de AVA. Het is belangrijk hierbij alle formaliteiten in acht te nemen die in de statuten staan beschreven. Zo moet de juiste termijn van oproeping in acht worden genomen en moeten de aandeelhouders en ook de bestuurder op de juiste wijze worden opgeroepen. Ook moet het onderwerp duidelijk vermeld zijn in de agenda. Tot slot moet de werkgever opletten dat een opzegverbod niet aan beëindiging in de weg staat zoals het opzegverbod in geval van ziekte.
Als dat allemaal (goed) is gedaan, dan is het ontslag definitief. De rechter kan geen herstel van de arbeidsovereenkomst uitspreken. Belangrijk hierbij zijn de zogenoemde 15-april arresten van de Hoge Raad: het uitgangspunt van de 15-april arresten is dat een rechtsgeldig vennootschapsrechtelijk ontslagbesluit (het besluit van de AVA) ook de arbeidsrechtelijke beëindiging tot gevolg heeft. Het ontslagbesluit impliceert als het ware de arbeidsrechtelijke opzeggingshandeling, ook als dat niet met zoveel woorden in het ontslagbesluit staat. Dit geldt, tenzij sprake is van toepasselijkheid van een opzegverbod zoals ziekte (artikel 7:670 BW) of als partijen anders met elkaar overeenkomen.
De statutair directeur heeft recht op betaling van de transitievergoeding net zoals elke werknemer in een dergelijke situatie daar recht op heeft. Maar de transitievergoeding is geen vetpot. Kan de statutair directeur dan helemaal niets tegen zijn of haar ontslag doen?
Billijke vergoeding
Tegen het ontslag ageren heeft inderdaad geen zin; althans dat heeft niet tot gevolg dat de arbeidsovereenkomst er weer is of nog steeds bestaat. Dat kan niet bij een statutair directeur (zie hiervoor). Maar de statutair directeur kan wél een billijke vergoeding claimen ingeval de werkgever het ontslag heeft gegeven zonder redelijke grond en als de werkgever zich ernstig verwijtbaar heeft gedragen.
De lat voor ernstig verwijtbaar handelen of nalaten is hoog: het moet gaan om uitzonderlijke situaties. In een recente uitspraak werd deze lat echter gehaald en werd een hoge billijke vergoeding van € 670.000,- toegekend.
Uitspraak hoge billijke vergoeding: € 670.000,-
In deze recente zaak van 13 maart 2023 heeft de werkgever de arbeidsovereenkomst met haar statutair directeur opgezegd. Een redelijke grond daarvoor ontbreekt echter volledig zodat de rechter van oordeel is dat de statutair directeur recht heeft op een billijke vergoeding.
Voor het vaststellen van de hoogte van de billijke vergoeding zijn in de rechtspraak uitgangspunten geformuleerd (de arresten: Hoge Raad 30 juni 2017, ECLI:NL:HR:2017:1187 “New Hairstyle”, Hoge Raad 9 juni 2018, ECLI:NL:HR:2018:878 “Zinzia”, Hoge Raad 30 november 2018, ECLI:NL:HR:2018:2218 “Servicenow” en Hoge Raad 29 mei 2020, ECLI:NL:HR:2020:955 “Blue Circle”). De rechter moet bij het bepalen van de billijke vergoeding rekening houden met alle omstandigheden van het geval en de vergoeding moet daarbij aansluiten. Het gaat er uiteindelijk om dat de werknemer wordt gecompenseerd voor het handelen van de werkgever. Ook met de gevolgen van de beëindiging van de arbeidsovereenkomst dient rekening te worden gehouden, voor zover die gevolgen zijn toe te rekenen aan het verwijt dat de werkgever kan worden gemaakt.
Gelet hierop heeft de directeur recht op een billijke vergoeding en de rechtbank bepaalt deze vergoeding op afgerond € 670.000,- Hierin zijn de volgende elementen opgenomen:
- inkomensschade van € 590.023,84 bruto. Dit is het verschil tussen het loon dat de directeur zou hebben ontvangen als de arbeidsovereenkomst zou zijn voortgezet (zeker 5 jaar, want dat hadden partijen in deze zaak uitgesproken) inclusief bonussen en het geschatte inkomen waarop hij nu is aangewezen;
- pensioenschade € 74.184,00 bruto;
Een relatief hoge billijke vergoeding dus en daar zal de werkgever in deze zaak niet blij mee zijn. De les uit deze uitspraak voor werkgevers is dat je statutair directeuren weliswaar vrij gemakkelijk kunt ontslaan, maar dat daartegenover een hoge billijke vergoeding kan staan. Houd hier rekening mee met name voordat tot ontslag wordt overgegaan.
Conclusie statutair directeur en ontslag
Als werkgever kun je een statutair directeur vrij gemakkelijk ontslaan, maar er gelden bijzondere regels die je moet naleven. In het geval van een ontslag van een statutair directeur kan deze directeur aanspraak alleen maken op een billijke vergoeding als de opzegging in strijd is met de daarvoor geldende regels of wanneer deze het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever. Dat eerste is aan de orde bij een opzegging zonder een redelijke grond of bij schending van de herplaatsingsverplichting en de tweede hebben wij besproken in de bovengenoemde uitspraak. Dat kan dus tot hoge vergoedingen leiden!
Herstel van de arbeidsovereenkomst is geen optie voor de statutair directeur, maar houd als werkgever wel rekening met een mogelijke (hoge) billijke vergoeding. Bezint eer ge begint…
Contact / Advies
Neem vooral contact met ons op over dit (lastige) onderwerp. Wij zijn graag bereid een nadere toelichting of juridisch advies te geven.
