Zo heel lang geleden is het niet dat werknemers tijdens werk en op hun werkplek een sigaret opstaken. Lange tijd was dit heel normaal en de niet-roker kon doorgaans niet anders dan ‘mee-roken’. De oudere generatie weet dit uit eigen ervaring. De jongere generatie kent vast en zeker beroemde films waarin volop gerookt wordt op de werkplek. Maar mettertijd is er meer weerstand tegen roken gekomen en is steeds meer bekend geworden over de schadelijke gevolgen van (mee) roken. Vanaf 1 januari 2022 kunnen werknemers niet meer op het werk roken (althans niet binnen in een rookruimte). Roken kan dan alleen nog in de buitenlucht. Als werkgevers een rookruimte hebben, dan moet deze binnenruimtes per 1 januari 2022 gesloten zijn. En hoe zit het bijvoorbeeld met thuiswerkers? En met roken in bedrijfswagens (zoals vrachtwagens)?
Korte geschiedenis van roken op werk
Lange tijd was het dus heel normaal om op werk te roken. De asbakken stonden op de bureaus en collega’s rookten volop met elkaar. Niet-rokers waren ‘mee-rokers’. Sinds de jaren ’90 is het hard gegaan met maatregelen tegen roken (op het werk). Met ingang van 1 januari 2004 is de Tabakswet gewijzigd en zijn de regels voor het roken in het bedrijfsleven aangescherpt. De wet stelt sindsdien dat werknemers recht hebben op een rookvrije werkplek. Op grond van artikel 11a lid 1 van de Tabakswet zijn werkgevers verplicht zodanige maatregelen te treffen dat de werknemers in staat worden gesteld hun werkzaamheden te verrichten zonder overlast van roken.
Rookruimte
Inmiddels is de Tabakswet de Tabaks- en rookwarenwet gaan heten en is daarin (nog steeds) bepaald dat de werkgever moet zorgen voor een rookvrije werkplek. Wel kan de werkgever zogenoemde rookruimtes instellen voor welke ruimtes vrij strenge vereisten gelden. Zo moet de rookruimte afgesloten zijn met een deur en mag de ruimte geen overlast geven in aangrenzende ruimtes. Ook mag de ruimte geen doorgang zijn naar andere ruimten in de zaak zoals de uitgang of de wc.
Uitzonderingen op het rookverbod en Hoge Raad
In de Horeca is een uitzondering gemaakt op het rookverbod voor kleine cafés zonder personeel en kleiner dan 70 m2. Met het arrest Clean Air Nederland/Staat van 27 september 2019, heeft de Hoge Raad geoordeeld dat het toestaan van rookruimtes (ook voor deze kleine cafés) niet is toegestaan. De wetgever heeft hierna rookverboden verder willen versnellen.
Op 28 januari 2021 is daarom een wijziging van de Tabaks- en rookwarenwet doorgevoerd. Hiermee is de uitzondering op het rookverbod in de vorm van de hiervoor besproken rookruimtes afgeschaft. Er worden volledig rookvrije omgevingen gecreëerd. Sinds 1 juli 2021 geldt op basis hiervan een rookverbod in (semi) publieke en openbare gebouwen (denk aan onderwijs, zorginstellingen, sportsector en overheidsgebouwen).
Rookverbod bedrijfsleven
Met ingang van 1 januari 2022 moeten alle rookruimtes op het werk gesloten zijn. Werknemers kunnen dan alleen nog in de buitenlucht roken. De NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) houdt toezicht op het handhaven van dit rookverbod en zij kunnen bestuurlijke boetes opleggen. Werkgevers dienen hier rekening mee te houden en hun rookbeleid hierop aan te passen. De werkgever mag overigens het hele bedrijfsterrein rookvrij verklaren, maar het rookverbod geldt niet voor het gebied buiten het bedrijfsterrein van de werkgever.
Bedrijfsvoertuigen zijn ook werkplekken en daar geldt het rookverbod evenzeer (denk aan vrachtauto’s). Dit is anders als het voertuig eigendom is van de werknemer en er geen collega’s meerijden. Dan is het de eigen keuze van de werknemer om te roken en dit is wettelijk toegestaan.
Roken en thuiswerken
Thuiswerkers kunnen thuis blijven roken (als dat van het gezin mag althans…). De werkgever heeft daar in beginsel niets over te vertellen. Uiteraard kan de werkgever een gezonde levensstijl hoog in het vaandel hebben (dat is om heel veel redenen verstandig), maar als een werknemer thuis een sigaret wil opsteken, dan is dat de eigen keuze. Het is echter niet de bedoeling als de werknemer bijvoorbeeld via Skype of Teams een vergadering heeft, dat de werknemer met een sigaret in de hand of mond zit. Daar kan de werkgever wel regels voor stellen en handhaven. Overigens lijkt ons dit handelen ook in strijd met het goed werknemerschap. Maar thuis roken (of in de tuin) verbieden, dat is niet aan de werkgever.
Maatregelen werkgever
Werkgevers hebben een actieve rol in het ontmoedigen van roken op de werkplek (en vanaf 1 januari aanstaande: aan het verbieden van roken op de werkplek). Hanteert u een rookbeleid (wat wij ook adviseren)? Dan is het raadzaam uw rookbeleid aan te passen met het oog op deze wijzigingen. Uiteraard kunnen wij u hierbij behulpzaam zijn. Ook adviseren wij breder rekening te houden met een rookvrije werkplek, bijvoorbeeld door helder te communiceren dat roken op het bedrijfsterrein verboden is. Dit kunt u al doen in het sollicitatietraject en vervolgens middels een bepaling in de arbeidsovereenkomst en/of in het personeelsreglement. Wees hier vooral helder en duidelijk over!
Hiernaast kunnen werkgevers op andere manieren duidelijk maken dat er een rookverbod geldt. Denk aan het plakken van “niet-roken” stickers op belangrijke plekken in en rond het bedrijfsgebouw.
Vragen?
Neem vooral contact met ons op. Wij denken graag met u mee.
Legal8 Advocaten
mr. D.E. Burgers
17 augustus 2021
